Działam w samorządzie od 1990 roku, a więc mam spore w tym względzie doświadczenie. Jestem przekonany, że samorząd terytorialny jest największym osiągnięciem wolnej Polski.
Pamiętam lata 90. i to, jak nagle Polska zaczęła się zmieniać. Pamiętam ten entuzjazm i energię. Polska bez samorządu by się nigdy nie zmieniła.
Gdyby nie Komisja Europejska, polski samorząd zostałby zabity trzy lata temu. Zabity. Pierwsze, co chciała zrobić nowa władza, to uzyskać zgodę na przekazanie jego kompetencji wojewodom. Komisja powiedziała "nie". Rząd się z tego planu wycofał.
Co będzie po roku 2020? To zależy od wyniku najbliższych wyborów. Unia Europejska nie będzie się upierała, czy środki ma dzielić samorząd, czy wojewoda, więc zagrożenia istnieją.
Czym różni się samorząd Małopolski od innych? Niczym. Działamy tak samo. To, co się zmienia, to brak uwagi ze strony rządu. Rząd przestał słuchać samorządów, jedynym wyjątkiem jest podział środków unijnych. Od trzech lat w moim gabinecie nie było żadnego ministra, wiceministra czy dyrektora departamentu. Dialog nie istnieje. Samorząd jest dla człowieka rządzącego PiS-em rzeczą niepotrzebną. On realizuje model rządzenia carskiego poprzez ukazy z góry.
Utrzymujemy znakomitą współpracę ze środowiskami lokalnymi – uczelniami, firmami, organizacjami samorządowymi. Nie ma kontaktu z rządem.
Wcześniej dialog istniał. Konsultowano z nami sprawy ochrony środowiska, samorządności, konstytucji. Efekt był różny, ale był. W tej chwili go brak.
Zadaję sobie z innymi samorządowcami pytanie, dlaczego tak się dzieje. Doszliśmy do wniosku, że boją się przyjeżdżać. Że wizyta u marszałka osób z innego obozu politycznego będzie je stygmatyzować w oczach cara.
Jest w tym też trochę naszej winy. Zostaliśmy uśpieni. Od roku 1998 samorządy działają wg tych samych zasad prawnych. Nic się tu nie zmienia, bo uważaliśmy, że tylko szaleniec mógłby podważać i próbować zmieniać te fundamenty.
Samorząd de facto nie ma autonomii. W konstytucji zapisana jest gmina, a poziom powiatu regulowany jest już ustawami. Budżet również nie zapewnia nam autonomii. Większość środków płynie z góry do dołu, a nie odwrotnie, jak np. w Niemczech. Stąd zbieramy teraz żniwo grzechu zaniechania.
Gdyby nie to, że jesteśmy członkiem UE, a samorząd decyduje o rozdziale funduszy europejskich, to zamiast samorządów mielibyśmy jego szczątki.
